Skocznia na Paruszowcu

Rok temu Gazeta Rybnicka przypomniała pewną sportową ciekawostkę, a otóż w lutym 1952 roku w naszej dzielnicy działała... skocznia narciarska. Inicjatorem jej powstania był wspominany wielokrotnie wielki admirator sportu, Ryszard Pawletko.

Zdjęcie z archiwum rodziny pana Ryszarda Pawletko. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum rodziny pana Ryszarda Pawletko. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum rodziny pana Ryszarda Pawletko. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum rodziny pana Ryszarda Pawletko. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Skocznia zlokalizowana była przy ulicy Mikołowskiej od strony nasypu kolejowego. Dziś mieści się tam przedsiębiorstwo transportowe. 


Widok na miejsce, w którym stała skocznia. Zdjęcie z archiwum rodziny pana Teofila Basisty. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
 A tak wyglądał zeszłoroczny artykuł Gazety Rybnickiej (grudzień 2015)
Gazeta Rybnicka; grudzień 2015 - str 4: http://www.rybnik.eu/__files/gr_122015.pdf. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Historia Straży Pożarnej

Ochotnicza Straż Pożarna Huty "Silesia" powstała w 1892 roku jako Werkfeuerwehr Silesiahütte. Bardzo ważna rzeczą było szybkie dotarcie do pożaru, który w fabrykach był szczególnie groźny. Nieraz można się było o tym przekonać, bowiem na przestrzeni lat w obiektach fabrycznych wybuchały pożary. Straż powstała za czasów dyrektora Zitelmana, a kierował nią ogniomistrz H. Heptner. Już w następnym roku kierownictwo nad strażą objął ogniomistrz Józef Barzantny. 

Rok 1893. Werkfeuerwehr Silesiahütte. Z archiwum pana Jerzego Natkańca.Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Rok 1897. Strażacy pozują ze sztandarem. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Werkfeuerwehr Silesiahütte dostała nową sikawkę ręczną, drabinę mechaniczną oraz wózek na węże. Regulamin z roku 1894 określał cele OSP: "czynne uczestniczenie  w pełnej gotowości bojowej przy ochronie i ratowaniu mienia w przypadku wybuchu pożaru w zakładzie, mieście Rybnik, gminie Ligota, Paruszowiec i we wszystkich miejscach położonych pół mili od zakładu". 

Rok 1912. Pięciolecie Werkfeuerwehr Silesiahütte. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Lata 30-ste. Jedno z wielu szkoleń-pokazów. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Rok 1936. Ogniomistrzowie Paweł Michalski i Franciszek Kirsek. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Ówczesna remiza znajdowała się za główna portiernią (w latach 60-70-tych znajdowały się tu pomieszczenia Gł. Automatyki). Jak widać na starych fotografiach remiza składała się z drewnianych szop.
Ogniomistrzowie na tle remizy OSP H. "Silesia". Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Z poważniejszych pożarów, które zapisały się w annałach Werkfeuerwehr Silesiahütte można wymienić miedzy innymi: w 1894 pożar w cynkowni, w 1987 pożar w stolarni, w 1902 roku OSP uczestniczyła w gaszeniu pożaru młyna Szulczyka, a kilka miesięcy później w gaszeniu trzech stodół przy ulicy Żorskiej, rok później paliła się fabryka skór Hasse, a 10-go listopada tegoż, 1903 roku, wybuchły w przeciągu doby aż trzy pożary (tartak, stolarnia oraz u malarza Dinorta). W kolejnych latach płonęły tartaki, stodoły, młyny, domy, lasy, lokomotywownia i Huta "Pawła". Niekiedy rozgrywały się straszne tragedie, tak jak ta w styczniu 1910 roku, kiedy zaczadziło się troje dzieci na starej kolonii. Niekiedy straż wyjeżdżała do załamanej śluzy na stawie, czy do powodzi (okolice Żor, 1940 r.), wyławiała topielców ze stawu a także czyszczeniu kanałów, czy naprawy pieców. 
Rok 1942. 50-lecie OSP H. Silesia. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

W kronice sporządzonej na 50-lecie Werkfeuerwehr Silesiahütte zawarto informacje o zakupach (m.in. lekki samochód do gaszenia pożarów), oraz szkoleniach. Kronika zawierała także spis honorowych członków Straży Pożarnej.

Rok 1949. Zdjęcie z ukończenia kursu. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Po zakończeniu II wojny światowej kontynuatorką Werkfeuerwehr Silesiahütte była Ochotnicza Straż Pożarna (w latach późniejszych Zakładowa Zawodowa Straż Pożarna). 
Wieża wybudowana w 1926 roku; zdjęcie z 1952 roku z 60 rocznicy powstania Straży. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Rok 1952. Defilada i pokaz OSP. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

  Drużyna OSP. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

1957 rok - 65-lecie OSP Huty Silesia, zdjęcie na tle remizy z końca lat 30-stych. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Rok 1968. Zdjęcie upamiętniające skończenie kursu Naczelników OSP typu "S". Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)


Połowa lat 80-tych, gaszenie pożaru hali nowej beczkarni. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Wraz z biegiem lat OSP dostawała coraz nowocześniejszy sprzęt. W latach 80-tych ubiegłego wieku oddano do użytku nową strażnice, zakupiono także samochód Jelcz 005, następnie OSP otrzymała samochód Star 25. 
Lata 80-te; nowa remiza. Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Z archiwum pani Barbary Pogorzelczyk. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zobacz także: Płonąca hałda.
 
Opracowano na podstawie książki Moja Huta Silesia pana Jerzego Natkańca.

Pomniki na Paruszowcu

Nie każdy wie, że na Paruszowcu stoi pomnik upamiętniający Powstańców Śląskich. Wciśnięty między zatoczkę autobusową a familoki stoi vis a vis starego przedszkola (w tej chwili już nieistniejącego). Przez lata był dedykowany jedynie Powstańcom, niedawno jednak zostali na nim upamiętnieni również pomordowani w obozach koncentracyjnych w czasie II wojny światowej.
50-lecie powstań śląskich, 1971 rok. Z archiwum pana Jerzego Natkańca.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Nieistniejący już pomnik poświęcony Powstańcom Śląskim. Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Nowy pomnik przy ulicy Przemysłowej, na wysokości starego przedszkola.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zbliżenie na tablicę upamiętniającą Powstańców oraz pomordowanych w kl.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)


Gazety zakładowe

Wielu byłych pracowników Huty "Silesia" pamięta jeszcze zakładowe gazetki, a były to:
  • jednodniówka Głos Huty,
    Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
  • Echo Huty,
    Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
  • oraz kwartalnik Emaliernik.
    Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Przypinki i proporczyki

Gdyby dobrze poszukać, każdy z nas ma jeszcze podobne pamiątki z przeszłości: emaliowane przypinki, proporczyki, które wisiały gdzieś na macie w kącie pokoju, lub w szoferce autokaru, kiedy się wyjeżdżało na wycieczki. Takie "gadżety" istniały również z logo huty i jej klubów sportowych. 
 
Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Teofila Basisty. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Teofila Basisty. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zastęp harcerski na Paruszowcu

W czasach międzywojennych przy Szkole Podstawowej nr 3 prężnie działało harcerstwo. Początki ruchu na ziemiach polskich datuje się na 1910 rok. Bardzo szybko na po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku drużyny powstawały jak grzyby po deszczu w każdym niemalże mieście. Wzorowany na skautingu nie tylko miał za zadanie głosić ideały braterstwa i niesienia pomocy, ale i podsycać niepodległościowe nastroje. ZHP w zmienionej formie po 1945 roku zostało przeniesione na teren Huty "Silesia", najpierw do baraków, a w późniejszych latach do przyzakładowego Domu Kultury.
Rok 1939. Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Rok 1947. Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Klub Sportowy "Silesia"



Klub Sportowy "Silesia" powstał na początku lat 20-stych ubiegłego wieku. Jego założycielami byli między innymi Brunon Szołtysek, Wilhelm Sowa, Roman Gwóźdź, Emil Szewczyk. Najprężniej działała sekcja piłki nożnej. W 1938 roku była na czele tabeli grupy II, grając z zespołami z całego Śląska. Boiska piłkarskie były dwa: jedno to przyzakładowe boisko, drugie było w  miejscu, gdzie do niedawna było przedszkole. Sekcja była podzielona na juniorów w klasie "B", seniorów oraz trampkarzy. 
Zdjęcie z archiwum pana Wojciecha Studenta. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Wojciecha Studenta.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Wojciecha Studenta.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Widok na trybunę, w tle widać familoki. Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Po II wojnie światowej KS już jako KS "OMTUR Silesia" został połączony z KS kopalni "Rymer".
Obok dynamicznie rozwijającej się sekcji piłki nożnej istniała także sekcja bokserska powołana do życia w 1946 roku. Treningi odbywały się w drewnianym baraku byłej stołówki zakładowej. Jednakże z braku zarówno kadry jak i środków finansowych sekcja została rozwiązana w 1952 roku.
W tych samych latach przy KS działała sekcja szermiercza. Sekcja tenisa stołowego przetrwała jedynie cztery lata (1945/6-1950). Sekcja pływacka licząca sobie czterdzieścioro zawodników istniała w latach 1948-1953. Długoletni pracownik Huty "Silesia", Józef Bech w 1950 roku powołał do życia sekcję gimnastyczną, działającą do roku 1964. 

Wyścig kobiet. Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Wyścig mężczyzn na terenie zakładu. Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Sekcja gimnastyczna. Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko.
Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Sekcja gimnastyczna. Zdjęcie z archiwum pana Ryszarda Pawletko. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Od roku 1950 działała przy tutejszym lodowisku sekcja hokeja (por. Lodowisko). Lata 50-te to także powstanie sekcji siatkówki mężczyzn, która działała do późnych lat 70-tych.

Sekcja siatkarska. Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)
Co ciekawe, KS "Silesia" posiadał własną drużynę palanta (baseball), która może się poszczycić kilkukrotnym zdobyciem mistrzostwa Polski. Warto dodać, iż drużyna palanta istniała od 1922 roku (z przerwami) i nosiła dumną nazwę "Gwiazda".
Sekcja palanta, rok 1986. Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

"Nowe" boisko sportowe przy blokach przy ul. Za Torem. Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)

Zdjęcie z archiwum pana Jerzego Natkańca. Zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa)