Pierwsze skojarzenie z Paruszowcem nadal wiąże się z dawną Hutą "Silesia". I nie jest nadużyciem szukanie najważniejszego składnika dziejów osady w jej industrialnym charakterze. Huta swoim układem zabudowy i jej znaczeniem na trwałe wpisała się w przestrzeń dzielnicy. Jeszcze większe znaczenie ma w ludzkiej pamięci, pamięci zbiorowej dawnych pracowników, jak i w osobistych wspomnieniach. Wszystko co działo się na Paruszowcu od ponad 260 lat jest mniej lub bardziej naznaczone obecnością huty. Jednak czy gdy powstawały pierwsze, jeszcze bardzo prymitywne obiekty hutnicze w roku 1753 Paruszowiec dopiero powstawał? Paruszowiec był dawniej osadą przemysłową i szukanie jej pierwocin w innej przestrzeni utrudnione jest przez dość nikłe źródła. Jednak pojawiły się nowe tropy.
 |
| Widokówka ze zbiorów Muzeum w Rybniku; licencja CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa) Polska |
Kilkanaście lat przed powstaniem huty ujawnia się Paruszowiec jako jedna z osad parafii w Rybniku. To dość jasny sygnał, że osada jest starsza a niżeli najstarsze tamtejsze obiekty hutnicze. Zatem czym była? Na obszarach przypisanych gminie Ligota powstały zaczątki naszej osady. Teren, na którym wyrosła, to częściowo nieużytki i słabe gleby, jak i teren nadrzeczny rzeki Rudy. To w przyszłości miało dać jej silny impuls do przemysłowego rozwoju. W XVI i XVII wieku powstało w okolicy wiele drobnych przysiółków, które z czasem, jak Zamysłów, Rybnicka Kuźnia rozrosły się, lub jak Grabownia, Buglowiec, Olszowiec, czy Wawok, były mniejszymi lub większymi przysiółkami. Nurtujące nas pytanie dotyczące czasu powstania osady znalazło po części swoją odpowiedź. Na pewno dzięki księgom parafialnym rybnickiej parafii wiemy, że Paruszowiec istniał już w połowie XVII wieku, a wiele wskazuje na starszą genezę. Dziś, choć nie znamy pełnej odpowiedzi, można przyjąć przełom XVI i XVII wieku jako moment zaistnienia. Nie znamy żadnych danych o liczbie mieszkańców, ale w pierwszym okresie to zaledwie kilku, potem kilkudziesięciu pionierów. Być może istniały tu urządzenia młyna wodnego, które dały podstawę pod zaczątki małej osady.
 |
| Dr Bogdan Kloch; zdjęcie z wystąpienia w budynku dawnej biblioteki obecnie siedziby Koła Emerytów i Rencistów Silesia; zdjęcie na licencji CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa) |
W 200 lat później, w połowie XIX wieku, mała osada powoli przekształcała się w dużą osadę liczącą blisko 300 osób. Powołano do istnienia pierwszą szkołę. O dziwo u podstaw ewangelicka, ale już na początku lat 60. XIX wieku przekształconą ją w katolicką szkołę. Już w pół roku później wzniesiono nową, bardzo nowoczesną [szkołę]. To były początki szkolnictwa w Paruszowcu. Przy hucie szybko powstało osiedle robotnicze, a kolejne przy nowej szkole, na nieużytkach i piaszczystym terenie, [które] dało początek Piaskom. Tak rodził się nowy świat. Wokół właściciele huty starali się stworzyć zalążki nowego, industrialnego świata, włącznie z założeniem parku, by tam znajdować wytchnienie od świata maszyn i pojawiających się przemysłowych uciążliwości.
Przełom XIX i XX wieku okazał się szczególnie ważny. Huta zmieniła swoje oblicze, była już potężnym zakładem, w którym skomplikowany transport odgrywał istotną rolę. Od 1856 roku istniało dla Rybnika i okolic okno na świat w postaci linii kolejowej. Huta uzyskała dla siebie bardzo ważną bocznicę. Tak konne wozy przestały odgrywać główną rolę w ekspedycji hutniczych wyrobów. Pierwsza linia została przeprowadzona za hutą, ale już przed I wojną światową ostatecznie zmienił się paruszowski krajobraz. Ogromnym wysiłkiem prac inżynieryjnych wybudowano kilkaset metrów potężnego nasypu kolejowego, przebiegającego przez dolinę rzeki Rudy. Doszły do tego efektowne wiadukty kolejowe, dziś niezwykle cenne konstrukcje, oraz wiadukt nad drogą. Zwieńczeniem było otwarcie nowego odcinka linii kolejowej latem 1912 roku, oraz Przystanku Kolejowego z kasami, jak i eleganckim wejściem z oświetleniem wkomponowanym w konstrukcje nasypu (śl. beszong). Tym sposobem Paruszowiec uzyskał nowoczesne osobowe połączenie, z którego mogli korzystać przede wszystkim pracownicy huty. W niespełna 10 lat później o ten obszar toczyły się największe i najkrwawsze boje w rybnickiej odsłonie II Powstania Śląskiego, co nie powinno nikogo dziwić z racji na strategiczne znaczenie tego terenu.
 |
| Widokówka ze zbiorów Muzeum w Rybniku; licencja CC BY 3.0 PL (Uznanie autorstwa) Polska |
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz